Γκίγκιλος
Συνολική Διαδρομή: 10 χλμ – Ώρες Πορείας: 7 – Βαθμός Δυσκολίας: 3 – Υψομετρική Διαφορά: 800μ
Το οροπέδιο του Ομαλού είναι ένα από τα τρία ψηλότερα οροπέδια της Κρήτης με υψόμετρο 1080 μ. Χαρακτηριστικό είναι το σχήμα του, που είναι ακανόνιστο κυκλικό, με έκταση περίπου 25.000 στρέμματα. Είναι περιτριγυρισμένο από επτά κορφές των Λευκών Ορέων: το Γκίγκιλο (2080 μ), το Ψιλάφι (1984 μ), τη Μελινταού (2133 μ), το Καλόρος (1925 μ), το Βόθονο (1298 μ), την Καημένη Κεφάλα (1407 μ) και το Τουρλί (1458 μ). Συνορεύει με τρεις επαρχίες των Χανίων (Κυδωνίας, Σελίνου και Σφακίων), με τις οποίες συνδέεται με τρεις αντίστοιχες διαβάσεις που αποτελούν τις εισόδους και εξόδους του οροπεδίου.
Το οροπέδιο του Ομαλού έχει συνδεθεί με πολλά ιστορικά γεγονότα και αποτελεί αναπόσπαστο σημείο αναφοράς στην εξιστόρηση της πορείας των Χανίων. Αποτέλεσε κρησφύγετο των επαναστατών σε κάθε ιστορική περίοδο. Στην περιοχή υπάρχει το σπηλαιοβάραθρο Χώνος ή του Τζανή ο σπήλιος, όπου είχε το λημέρι του τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο οπλαρχηγός Τζανής Μάρκος ή Φόβος. Το μήκος του φτάνει σχεδόν τα δυόμισι χιλιόμετρα, ενώ η υψομετρική διαφορά από την είσοδο του τα 241 μέτρα.
Η ορειβατική διαδρομή ξεκινά από το Ξυλόσκαλο (1200 μ, δίπλα στην είσοδο του Εθνικού Δρυμού – Φαραγγιού της Σαμαριάς. Το όνομα του το έχει πάρει από την ξύλινη ανεμόσκαλα που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι παλαιότερα, πριν γίνει το μονοπάτι που υπάρχει σήμερα, για να κατέβουν μέσα στο φαράγγι. Ακολουθεί το ορειβατικό μονοπάτι Ε4, το οποίο είναι πολύ καλά χαραγμένο και σηματοδοτημένο και πλαισιώνεται από τις αγέρωχες φιγούρες αιωνόβιων δέντρων με τα μεγάλα τους κλαδιά και τις βαθιές τους ρίζες να αγκαλιάζουν το βραχώδες έδαφος. Στην περιοχή αυτή φύονται και πολλά είδη ενδημικών φυτών, μερικά από τα οποία είναι προστατευόμενα.
Λίγο ψηλότερα το μονοπάτι κάνει μια καμπή και πέρνει για λίγο κατηφορική πορεία. Ακριβώς απέναντι μας βλέπουμε τώρα την απόκρημνη πλαγιά του Γκίγκιλου. Το όνομα Γκίγκιλος σημαίνει σαπισμένος και οφείλεται στα βράχια που πέφτουν από τις πλαγιές του σ’ όλη την διάρκεια του χρόνου. Κατά την αρχαιότητα θεωρείτο ιερό βουνό στο οποίο είχε το θρόνο του ο Κρητογένης Δίας. Ξαφνικά βρισκόμαστε σε ένα φανταστικό σκηνικό με πρωταγωνιστές τους βράχους. Μια πέτρινη «αψίδα» με ρομβοειδές άνοιγμα και έντονες αντιθέσεις σκιάς και φωτός, όρθιοι μυτεροί «σταλαγμίτες», στενά περάσματα σα συμπληγάδες πέτρες, μικρές σπηλιές και πέτρινες κολώνες να κρέμονται στην άκρη του γκρεμού. Το σκηνικό συμπλήρωνουν οι εντυπωσιακές φιγούρες των δέντρων.
Το μονοπάτι στη συνέχεια μας οδήγεί στην τοποθεσία Λινοσέλι (Σελί των Ελλήνων). Εκεί βρίσκεται μια πηγή, της οποίας το νερό τρέχει όλο το χρόνο παγωμένο. Λέγεται ότι στην αρχαιότητα εδώ λουζόταν ο Δίας αλλά επίσης ότι υπήρχε ένα Μαντείο. Το μονοπάτι συνεχίζει ανηφορικό και ελικοελιδές, χαραγμένο στο σαθρό πετρώδες έδαφος μέχρι το διάσελο. Από εκεί η θέα είναι υπέροχη. Προς το Βόρεια το Οροπέδιο του Ομαλού, προς τα Νότια το Φαράγγι της Τρυπητής και στο βάθος το Λιβυκό Πέλαγος.
Από δω συνεχίζει το δεύτερο κομμάτι της πορείας, η κυρίως ανάβαση στο Γκίγκιλο, ακολουθώντας τα κίτρινα σημάδια που μας οδηγούσαν από τα πιο βατά σημεία στο απόκρημνο βραχώδες βουνό. Το ανάγλυφο πολύ όμορφο, οι σχηματισμοί των βράχων εκπληκτικοί, με στενά περάσματα, διάσελα, κάθετες πλαγιές και σπηλαιοβάραθρα. Το βαθύτερο από αυτά έχει βάθος 115 μέτρα. Ψηλότερα, σε ένα μικρό πλάτωμα, το άγριο τοπίο του βουνού ημερεύει λίγο με τους καφεκόκκινους αγκαθωτούς θάμνους που απλώνονται γύρω από στρογγυλά πέτρινα αλώνια. Συνεχίσαμε σκαρφαλώνοντας Το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής και μέχρι την κορυφή του Γκιγκιλου στα 2080μ. χρειάζετα σκαρφάλωμα.
Αν ο καιρός επέτρεψει η θέα ειναι μαγική. Στα ανατολικά ορθωνόταν η οροσειρά των Λευκών Ορέων, με τις κορυφές Μαύρη, Μελινταού, Πάχνες και Ζαρανοκεφάλα. Στα ριζά τους ξεδιπλωνόταν καταπράσινο το Φαράγγι της Σαμαριάς. Το καταφύγιο του Καλλέργη ξεχώριζει απέναντι με την κόκκινη σκεπή του. Στα Βόρεια απλώνεται το Οροπέδιο του Ομαλού,στο βάθος τα Χανιά και το Κρητικό Πέλαγος. Στα Νότια η κορυφή Βολακιάς και στο βάθος το Λιβυκό Πέλαγος.
Η επιστροφή γίνεται ακολουθώντας το ίδιο μονοπάτι.
