Στα μονοπάτια της ΄Αρβης

Το αφιέρωμα γράφει ο Στέλιος Μπαρμπαγαδάκης

Κάθε φορά που περπατάμε τα μονοπάτια της Βιάννου αισθανόμαστε ορειβάτες –προσκυνητές, γιατί κάθε χωριό της και κάθε κορυφή της μας παραπέμπει σε διαχρονικούς αγώνες για την ελευθερία.

Στις 19 Μαρτίου 2017 είχαμε την ευκαιρία με μια κοινή πορεία 6,5 ωρών των Ορειβατικών Συλλόγων Ηρακλείου και Μοιρών να περπατήσουμε σε ξεχασμένα μονοπάτια που συνέδεαν την Άρβη με τους ορεινότερους οικισμούς κάνοντας τη διαδρομή Άρβη – Πευκαρά (από το δυτικό μονοπάτι) -βόρειο πόρο του Φαραγγιού – Λυγιά – Αργουλίδα (τόπος θυσίας) και στη συνέχεια (από το ανατολικό μονοπάτι ) να κατέβουμε καταρχήν στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου και στη συνέχεια στο Ποροφάραγγο για να καταλήξουμε πάλι στην  Άρβη.

Είναι τα ίδια μονοπάτια που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της περιοχής από την αρχαιότητα δεδομένου ότι η Άρβη αναφέρεται ως αυτόνομη πόλη με δικό της νόμισμα τον 18ο πΧ αιώνα, με ιδιαίτερη ακμή κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους που ήταν εμπορικό λιμάνι για τις κτήσεις τους στην Μεσόγειο. Την ακμή όμως της Άρβης και των γειτονικών πόλεων διέκοψε βίαια η εισβολή των Αράβων που αποβιβάστηκαν το 824 μ.Χ. στην Ψαρή Φοράδα και στο πέρασμα τους κατέστρεψαν πόλεις με ιστορία 2000 ετών. Ήταν όμως και τα ίδια μονοπάτια που χρησιμοποιούσαν καθημερινά οι γονείς μας μέχρι τα μέσα της 10ετίας του 1970 που ανεβοκατέβαιναν καθημερινά σε καραβάνια με τα ζώα τους από τα ορεινότερα χωριά μας, Άγιο Βασίλειο, Αμιρά, Κρεβατά, για τις καλλιέργειες τους στην Άρβη που ήταν ένας παραδεισένιος τόπος κατάφυτος με υπαίθριες μπανανιές και πρώιμα κηπευτικά, μιας και η Άρβη είναι προστατευμένη από τους αέρηδες με ζεστό κλίμα και είναι ένας λόγος που δεν την εγκαταλείπουν τα χελιδόνια τον χειμώνα. Η διάνοιξη όμως αρχικά αυτοκινητοδρόμων και στη συνέχεια η μαζική απόκτηση αγροτικών αυτοκινήτων ερήμωσε τα μονοπάτια, που άρχισαν να βλέπουν πια ασπαλάθους αντί για ανθρώπους και ζώα.

Μια πρώτη προσπάθεια έγινε με την προηγούμενη εκδρομή μας το Σεπτέμβριο του 2015,  που έγινε αφορμή να καθαριστούν στοιχειωδώς τα μονοπάτια μας για να γίνουν βατά σε όσους επιδιώκουν ένα φυσικότερο τρόπο ζωής και άθλησης και ένοιωσα μέσα μου την ανακούφιση και την ευγνωμοσύνη τους.

Με την ίδια όμως εκδρομή δόθηκε η αφορμή να αναδειχθούν ξεχασμένα (από τους αρμόδιους) ναζιστικά εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην περιοχή στη θέση Λυγιά με την εκτέλεση 9 ατόμων, μεταξύ αυτών και μιας εγκύου στον 8ο μήνα που άνοιξαν την κοιλιά της με ξιφολόγχη, αλλά και δίπλα στην Αργουλίδα με τον βασανισμό και την εκτέλεση τριών μικρών παιδιών ηλικίας 8,12 και 15 ετών (της Ευαγγελίας,της Μαρίας και του Στυλιανού Βερβελάκη), που αρνήθηκαν να καταδώσουν τη κρυψώνα του πατέρα τους. Τραγική η εικόνα του πατέρα την επόμενη μέρα να έχει φορτώσει τα κουφάρια των παιδιών του σε ένα γαϊδούρι για να τα μεταφέρει δύο ώρες δρόμο στο χωριό του στο Κεφαλοβρύσι για να τα θάψει.

Είναι σημαντικό ότι οι περσινές μας αφηγήσεις και το φετινό πρόγραμμα μας, κινητοποίησαν ευαίσθητους ανθρώπους όπως την Πρόεδρο του Πνευματικού Κέντρου Βιάννου Μαρία Χρηστάκη, που συντονίστηκε με τους εκπροσώπους των πολιτιστικών συλλόγων της περιοχής και πραγματοποιήσαμε μια κοινή εκδήλωση στον τόπο της θυσίας, η οποία αγκαλιάστηκε από τον Δήμαρχο της Βιάννου που τίμησε την εκδήλωση με την παρουσία του μαζί με εκπροσώπους της Ένωσης Θυμάτων και του Συμβουλίου για την διεκδίκηση πολεμικών αποζημιώσεων. Η συμμετοχή των ντόπιων ήταν πέρα από κάθε προσδοκία. Ηχηρή παρουσία στην εκδήλωση ήταν η προσέλευση του Ιατρού Γ. Μαρκάκη και του Διευθυντή του Μουσείου Λυχνοστάτη, που γνώριζαν για τη θυσία των παιδιών και προσέφερε στο Μουσείο Ολοκαυτώματος ένα ξυλόγλυπτο πίνακα που κοσμούσε εδώ και χρόνια τον Λυχνοστάτη. Ήταν συγκινητικά τα λόγια του καλλιτέχνη όταν του τον παρέδωσε: «Γιατρέ, επελέκουνα και έκλαιγα» και φυσικά κανέναν δεν μπορεί να αφήσει ασυγκίνητο αυτή η υπέρμετρη θυσία. Εξίσου συγκινητικό και το ποίημα του συνορειβάτη μας Απόστολου Παυλίδη από τον ΕΟΣ Μοιρών, που έγραψε την προηγούμενη και είχε την καλοσύνη να έρθει ο ίδιος να το απαγγείλει στην εκδήλωση. Συγκινητική επίσης η παρουσία στην εκδήλωση των επιζώντων αδελφών των παιδιών, του Νικολάου και της Καλιόππης Βερβελάκη, που επέζησαν γιατί είχαν την τύχη να μην βρίσκονται στο μετόχι τους εκείνη την ημέρα.

Μετά την εκδήλωση στο Ηρώον που έχει στηθεί δίπλα στο εκκλησάκι της Παναγίας της Λυγιώτισσας με πανοραμική θέα στο Λιβυκό Πέλαγος, αρκετά άτομα επισκεφτήκαμε και προσκυνήσαμε στο μετόχι που βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν τα παιδιά.

Η επιστροφή μας στην Άρβη έγινε από το ανατολικό μονοπάτι, με την καταπληκτική θέα από το Γαϊδουρονήσι μέχρι τα Αστερούσια, με δεκάδες μυρωδιές της άνοιξης να ομορφαίνουν την πορεία μας. Φέτος όπως και την προηγούμενη φορά συμμετείχαν ντόπιοι που περπάτησαν με αξιοσύνη μαζί μας και ένοιωσαν τα ίδια συναισθήματα με τα δικά μας.

Να ευχαριστήσουμε όσους στήριξαν και παραβρέθηκαν στην εκδήλωση, τους ντόπιους που μας υποδέχτηκαν θερμά και μας προσέφεραν απλόχερα τη φιλοξενία τους τόσο στο χώρο της εκδήλωσης, όσο και στην Άρβη όπου τέλειωσε η πορεία μας.

Να ευχηθούμε να μην ξεχαστούν ξανά αυτές οι στράτες της Ιστορίας μας και κυρίως να μην ξεχαστεί ξανά η θυσία των μικρών παιδιών που με την περήφανη στάση τους νίκησαν τον φασισμό και έγιναν Άγγελοι όχι μόνο στον Ουρανό αλλά και στις καρδιές μας.

Αφήστε μια απάντηση

[ + ]